YAT KAPTANI İÇİN GENEL DENİZ MEVZUATI

1.  YATI GEMİADAMI İLE DONATMAK

Gemiler; cinslerine, büyüklüklerine ve yapacakları yolculuklara göre belirli sayı ve yeterlikte gemiadamını ile donatılmalıdır. Bir gemiyi gemiadamı ile donatmak; mevzuata belirtilen sayı ve yeterlikteki gemiadamının gemide istihdam ettirilmesi anlamındadır. Buradaki ilgili mevzuat “Gemilerin, gemiadamı ile donatılmasına ilişkin yönerge”dir. Gemiler en az bu yönergede belirtilen sayı ve yeterlikteki gemiadamı ile donatılmalıdır. Geminin yola elverişliliği için bu zorunludur.

Bugün bir gemiyi gemiadamı ile donatmak gemi işletmesinin görevidir. Ancak mevzuat; kaptana gemisini yola elverişli hale koyma görevini vermiştir. Bu neden ile uygun donatımın işletme tarafından sağlanamaması halinde kaptan gereken gemiadamını kendisi temin ederek geminin mevzuata göre limandan hareket etmesini sağlar. Mevzuatlar kaptana bu yetkiyi de vermiştir.

1.1.            Yatların Donatılmasına İlişkin Cetvel

“Gemilerin, gemiadamı ile donatılmasına ilişkin yönerge” sefere çıkan ticari yatlarda bulunması gereken asgari gemiadamı sayısını ve yeterliliğini aşağıdaki cetvellerde göstermiştir.

            Ticari olmayan özel yatların gemiadamı ile donatılmasına ilişkin kurallar; “Yat Turizmi Yönetmeliği”nde anlatılır[1]. Buna göre;

1.2.            Yat Kaptanı

Yukarıdaki cetvelde görüldüğü gibi bir ticari yatı dip notlarda belirtilen istisnalar haricinde en az “Yat Kaptanı” yeterliğine sahip bir kaptan sevk ve idare edebilmektedir. Yat kaptanları sadece yatlarda değil günübirlik olarak hareket limanından 25 milden fazla açılmadan sefer yapıp, tekrar hareket limanına      dönen yolcu motorlarında[2] da kaptanlık yapabilir.

Yat kaptanı olmak için özel durumlar hariç aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartları yerine getiren bir kişi yat kaptanı ehliyetini alarak kendisine görev verilmesi halinde bir yatın kaptanlığını yapar.

·         Aşağıdakilerden biri,[3]

o   İçeriği ve süresi eğitim-sınav yönergesi ile belirtilen “yat kaptanı eğitimi”ni onaylanan eğitim kurumlarında görmek,

o   Usta gemici yeterliği ile bir yılı dümencilikle geçirmek şartı ile üç yıl deniz hizmetinde bulunmak,

·         En az “Kısa mesafe telsiz operatör” ehliyetine sahip olmak,

·         İdarenin öngördüğü yat kaptanı sınavını başarmak,

Yat kaptanları 3 yıl deniz hizmeti yaptıktan ve gerekli eğitimi aldıktan sonra sınava girerek sınırlı vardiya zabiti olabilirler. Deniz hizmet sürelerinin belirlenmesinde aşağıdaki usule uyulur[4].

·         İşverence düzenlenip, liman başkanlığınca onaylanan liman içi çalışmalarının tümü deniz hizmeti olarak kabul edilir.[5]

·         İki aydan az olmayan aralıklar ile yılda en az üç kere “Translog belgesi” ile liman çıkışı yaptığını belgelemeleri halinde bir yıl deniz hizmeti yapmış oldukları kabul edilir.

1.3.            Uygulama

Yatı gemiadamı ile donatmak için ihtiyaç olan ortam; gemi veya gemi işletmesi ihtiyaç olan malzeme; “Gemilerin, gemiadamı ile donatılmasına ilişkin yönerge” ve sözleşme formudur.

·         Gemide bulunan görevli gemiadamlarının sayı ve yeterlikleri “Gemilerin, gemiadamı ile donatılmasına ilişkin yönerge”den kontrol edilir.

·         Eksik veya yetersiz olan gemiadamı gemi işletmesinden talep edilir.

·         İşletmece temin edilemeyen gemiadamı piyasadan kaptan tarafından temin edilerek kendisi ile sözleşme imzalanır ve gemide istihdam edilir.

2.  YATIN DENİZE ELVERİŞLİLİK BELGESİNİ ALMAK

Yatların bürokratik işlemleri gerek ticari olsun gerek özel genelde kaptanları tarafından yapılır. Bu neden ile yat kaptanları bu işlemlerin nasıl yapılacağını iyi bilmelidir. Bu işlemlerden biride yatın denize elverişlilik belgesinin alınmasıdır.

2.1.             Yat

Yatlar özel ve ticari olarak iki farklı kullanıma sahiptir.

Özel yat; kamarası, tuvaleti, lavabosu, mutfağı olan, gezi ve spor amacıyla yararlanılan, taşıdığı yolcu sayısı on ikiyi geçmeyen, belgesinde özel yat olduğu belirtilen gemidir.

Ticari yat; Yat tipinde inşa edilmiş, kamarası, tuvaleti, lavabosu, mutfağı olan,  ticari olarak gezi ve spor amacıyla yararlanılan, yük, yolcu veya balıkçı gemisi niteliğinde olmayan, taşıdığı yolcu sayısı oni kiyi (dahil) ya da kabotaj seferinde yüz mille sınırlı, en yakın karadan yirmi milden daha fazla uzaklaşmamak şartıyla, taşıdığı yolcu sayısı otuz altıyı (dahil) geçmeyen ve tonilato belgesinde ticari yat  olduğu belirtilen gemidir.€

Bu tanımlara baktığımızda yatlar aşağıdaki unsurların önemi ortaya çıkmaktadır.

·         Yatın yaşama uygun inşa edilmiş olması,

·         Gezi ve spor amaçlı olması ve

·         Taşıdığı yolcu sayısı.

Bu unsurlar arasındaki en önemli olanı yolcu sayısıdır. Çünkü Yatlarda yolcu sayısındaki sınır 12’dir. Bu sınır uluslararası kurallara göre belirlenmiştir. Uluslararası kurallara göre yolcu sayısı 12’yi geçince o gemi yolcu gemisi olur ve yolcu gemisinin uluslararası vasıfları aranır. Yat turizm yönetmeliği de bu konuyu düzenlemiş ve “Taşıyacakları yatçı sayısı 12'den fazla, 36'dan az olan ve yat tipinde inşa edilmiş spor ve gezi amacıyla kullanılan teknelerde; uluslararası teknik kurallara göre yolcu gemilerinde olması gerekli nitelikler aranır.[6]” demiştir. Ancak yolcu gemisi olma vasıflarının en başta geleni geminin çelik olmasıdır.  Ülkemizdeki ticari yatlara bakacak olursak bunların tamamına yakınının ahşap olduğu görülür. Kaldı ki diğer şartlar da karşılanması oldukça güç şartlardır. Bu neden ile 12 yolculu yatlarımız yurt dışı çıkış yaparken daha fazla yolcusu olanlar sadece kabotaj hattında kalmaktadır.

2.2.             Yatlarda Denize Elverişlilik

Yatlar SOLAS’a tabi değildir. Bu neden ile yatların denize elverişliğinin kontrolünde, tamamen ulusal kurallar ile yetkili liman başkanlarının yöntemleri geçerli olmaktadır. Ülkemizde genel olarak ticari yatların kontrolü sadece yılda bir defa, Denize Elverişlilik Belgesi’nin yenileneceği zaman, hem teknenin denize elverişliği, hem de yola elverişlik unsurlarına beraberce bakılarak yapılmaktadır.

Kontrol listeleri, belge için müracaat edilen Liman Başkanlığından temin edilebilir. Ülkemizde Denize Elverişlilik Belgesinin yenilenmesi sırasında genel olarak aşağıdaki kontroller yapılır.

·         Tekne:

Teknenin genel olarak su üstü kısmı kontrol edilir. Yapısal durumu ile teferruatın mevcut olduğu, iyi ve bakımlı olduğu aranır.

o   Demir Irgatı, zincir ve halat

o   Dümen ve donanımı

o   Tatlı su tankı

o   Yakıt tankı

o   Pis su tankı

o   Güverte pis su tahliye bağlantısı (flenci)

·         Markalama

Yatın teknesinde yapılması gereken markalamaların doğru olarak varlığı kontrol edilir.

o   Geminin baş ve kıçındaki gemi adı ve bağlama liman yazısı,

o   Can simitleri üzerindeki gemi adı ve bağlama liman yazısı,

o   Hizmet botu üzerindeki gemi adı, bağlama limanının ismi ve kapasite miktarının yazısı,

o   Şişme can salının SOLAS’a uygun markalanması,

·         Makine, kazan ve elektrik

Tüm gemi makine ve elektrik sisteminin varlığı, iyi durumda olduğu kontrol edilir.

o   Ana makine,

o   Jeneratör,

o   Start ve Acil aydınlatma sistem aküleri,

o   Elektrik sistemi ve aydınlatma.

·         Genel donanım,

Genel donanımın varlığı ve uygun çalıştığı kontrol edilir.

o   Seyir fenerleri,

Denizde Çatışma Tüzüğüne uygun şekilde seyir fenerlerinin (Borda, Silyon, Pupa veya 2’li, 3’lü kombineler) varlığı, özelliklerinin kurallara uygunluğu ve çalışır durumda olduğu,

o   Arıza fenerleri,

Tüm yatlardan üst üste çekilecek şekilde bir çift kırmızı arıza feneri olmalıdır. Bunların varlığı, özelliklerinin kurallara uygunluğu ve çalışır durumda olduğu kontrol edilir.

o   Kampana,

12 m.den büyük tüm yatlarda 1 ad. olmalıdır.

o   Gemi düdüğü

Tüm yatlarda gemi düdüğü olmalıdır.

o   Seyir donanımı,

Seyir donanımının aşağıdaki miktarda varlığı ve uygun çalıştığı kontrol edilir.

§  Tüm yatlarda;1ad. Pusula,

§  Tüm yatlarda;1ad. el veya elektrikli iskandil,

§  Kıyıdan 20 nm.den fazla uzaklaşacak olan yatlarda; 1 ad. Radar,

§  Uzak sefere çıkacaklarda; 1 ad. GPS

§  Tüm ticari yatlar ile kabotaj sefer bölgesinden uzak sefer yapan tüm özel yatlarda;1 ad. Sabit VHF.

o   Can kurtarma donanımı,

Can kurtarma donanımının aşağıdaki miktarda varlığı ve uygun çalıştığı kontrol edilir.

§  Liman seferini aşarak sefer yapan yatlarda 1 ad. motorlu hizmet botu,

§  Uzak sefer yapan yatlarda ve 15 m’den büyük, liman seferini aşarak sefer yapan ticari yatlarda 1 ad otomatik can salı,

§  Sayısı sefere göre değişen can kurtarma araçları,

§  Can simidi ( 2 tanesi salvolu ve ışıklı)

§  Paraşütlü işaret fişeği (liman seferlerinde aranmaz)

§  El maytabı (liman seferlerinde aranmaz)

§  Duman kandili (liman seferlerinde aranmaz)

§  Halat atma aleti ( yakın kıyısalda 24m’den büyük, uzak seferde tüm ticari teknelerde 1 ad. aranır)

o   Tüm yatlar için can kurtarma araçları,

§  Can yeleği

Denize elverişlilik belgesine göre taşınmasına müsaade edilen kişi kadar yetişkin can yeleği bulundurulurken, bunların %10’undan az olmamak için ilave çocuk can yeleği konulur.

§  Isı koruyucu giysi

Sadece uzak sefer yapan yatlarda, Denize Elverişlilik Belgesi’ne göre taşınmasına müsaade edilen kişi kadar aranır.

§  İlk yardım seti

Tüm yatlarda 1 tk. aranır.

§  Aldis lambası veya şarjlı ışıldak

Liman sınırlarını aşarak sefer yapan tüm yatlarda 1 ad. aranır.

§  Siyah küre

Tüm yatlarda 2 ad. aranır.

§  Radar reflektörü

Tüm ahşap yatlarda 1 ad. aranır.

§  Termometre/barometre

Tüm yatlarda hava tahmini için 1 tk. aranır.

§  Seyir haritaları

Seyir bölgesine ait

§  Pergel, cetvel, kurşun kalem, silgi

Yeterli, mevcut, iyi durumda

§  Dürbün

1ad

§  SART

Uzak sefere çıkanlardan 1 ad. aranır.

·         Yangından korunma ve söndürme donanımı,

Yangından korunma ve söndürme donanımının aşağıdaki miktarda varlığı ve uygun çalıştığı kontrol edilir.

·         Sabit yangın pompası

Tüm 15 m.den büyük yatlarda 1ad. aranır. 15 m.den küçük yatlarda ise sadece 1ad. sintine el pompasına bakılır.

·         Sabit yangın söndürme sistemi,

Gerekli görülürse Kabotaj sefer sınırlarını aşarak sefer yapan tüm yatlardan istenir.

·         Portatif yangın söndürücü tüp

Tüm yatlarda, makine dairesi, kuzine ve salona 6 kğ.’lık, tüm kabinlere ise 2kğ.’lık birer tane konur.

·         Yangın battaniyesi

Kuzinesi olan, tüm ticari yatlar ile kabotaj sefer bölgesinden uzun sefer yapan tüm özel yatlarda 1 ad. aranır.

·         Yatlarda bulunması gereken dokümanlar

Yatlarda aşağıdaki dokümanların asıllarının bulunması gerekir.

o   Tüm teknelerde “Denize elverişlilik belgesi”,

o   Tüm teknelerde “Tonilato belgesi”,

o   Tüm ticari ve 18 grt.dan büyük özel yatlardan “Gemi tasdiknamesi”,

o   Telsiz tertibatı olanlardan “Telsiz telefon ruhsatı”,

·         Yatlarda bulunması gereken yayınlar;

Yatlarda aşağıdaki yayınların bulunması gerekir.

o   Denizde Çatışmayı Önleme tüzüğü,

o   Denizde Canlı kalma el kitabı,

o   Can kurtarma teçhizatını kullanma el kitabı,

o   Uluslararası işaret kod kitabı, (liman seferi hariç özel yatlardan)

o   Fenerler ve sis işaretleri kitabı, (liman seferi hariç özel yatlardan)

2.3.            Özel Yat Kayıt Belgesi

Ticari yatlar denize elverişliliklerini “Denize Elverişlilik Belgesi” ile ispat ederken, Türk bayraklı özel yatlarda denize elverişlilik belgesi yerine "Özel Yat Kayıt Belgesi" bulunur. Bu belge Denizcilik Müsteşarlığınca dört yılda bir yapılan kara muayenesi ile verilir. Ayrıca bu yatlar yılda bir denizde muayene edilir ve Türk karasularında özel yat kayıt belgesi ile sefer yaparlar[7].

2.4.            Uygulama

Yatın denize elverişlilik belgesini almak için;

·         Yatın denize elverişliliği için gereken tüm unsurlar kontrol edilir.

·         Eksik malzemeler tamamlanır

·         “Denize Elverişlilik” belgesinin son kullanım tarihi kontrol edilir.

·         Belgenin süresi biterken limandan belgenin yenilenmesi talep edilir.

·         Teknenin kontrolü için gelen görevliye yardımcı olunur.

·         Kontrolü tamamlanan teknenin belgesi için “Denize Elverişlilik” belge tanzim harcı yatırılır.

·         “Denize Elverişlilik” belgesi alınarak gemi belgeleri klasörüne koyulur.

3.  YURDA GİRİŞ YAPMAK

Gemiler ülkeye girişlerini sadece hudut kapılarının bulunduğu limanlardan yapabilirler[8]. Ülkemizdeki hudut kapılarının bulunduğu limanlar; Hopa, Rize, Trabzon, Giresun, Ordu, Samsun, İnebolu, Sinop, Bartın, Zonguldak, Ereğli, İstanbul, Tekirdağ, Derince, Gemlik, Mudanya, Bandırma, Çanakkale, Akçay, Ayvalık, Dikili, İzmir, Kuşadası, Didim, Güllük, Turgutreis, Bodrum, Datça, Marmaris, Fethiye, Kaş, Finike, Kemer, Antalya, Alanya, Anamur, Bozyazı, Taşucu, Mersin, Botaş, İskenderun’dur.

Gemilerin limana gelmeden önce resmi kurumlara bildirim yapma zorunluluğu bulunmakla birlikte yatlarda bu zorunluluk yoktur. Yat limana geldiğinde demir yerine demirler veya güvenli bir yanaşma yerine yanaşır gemide bir bulaşıcı hastalık şüphesi yoksa karantina (Q)  işaret sancağını çeker. Sonra kaptan karaya çıkarak gereken giriş işlemlerini yapar.

Yabancı bir limandan gelen bir yatta sefer sırasında şüphelide olsa bulaşıcı bir hastalık görüldüyse veya bir ölüm gerçekleştiyse kaptan (Q) sancağını çekmez, telsiz ile “Sahil Sağlık Denetleme merkezi”ni, ona ulaşamazsa liman başkanlığını arayarak yatta bulaşıcı bir hastalık şüphesinin olduğunu ve “Health Clearance” talep ettiğini bildirir[9]. Yata görevli doktor gelip “Free Practique” vermeden de kimse tekneden çıkamaz.

Sağlık sorunu olamayan yatın kaptanı kimseye sormadan karaya çıkar, çıktığı yerde genelde marinalarda, denizci derneklerinde veya liman başkanlıklarında satılmakta olan “Yat Kayıt Belgesi”nden (Transit log) yata uygun olanından bir adet satın alır.

Yat kayıt belgesi (Transit Log); Türk Bayraklı yatlar ile, yabancı limanlardan gelen veya Türkiye'de kışlayan yabancı bayraklı yatların vardıkları ilk Türk Limanında veya kışlamak üzere kaldıkları son bağlama yerinde yapacakları beyan ve işlemlerin yer aldığı belgedir[10]. Bu belgede; yatçıların gümrük, pasaport, sıhhi muamele, liman, yat, yatçı, mürettebat, eşya ve diğer beyanları ve bu beyanlara göre gümrük, pasaport, liman, sağlık ve diğer görevlilerce yapılan giriş ve çıkış kayıt ve işlemlerinin tamamı gösterilir[11].

Ülkemizde 5 farklı yat kayıt belgesi kullanılmaktadır. Kaptan bunlardan yata uygun olanını satın almalıdır.

·         Türk bayraklı özel yatlar için,

·         Türk bayraklı ticari yatlar için,

·         Yabancı bayraklı özel yatlar için,

·         Yabancı bayraklı ticari yatlar için,

·         Yabancı bayraklı “Bare boat”lar için.

Kaptan satın aldığı “Yat Kayıt Belgesi”nin Y1 sayfasındaki (Form-4) “Belgenin düzenlenme nedeni” kısmındaki “Türk limanların giriş” kutusunu işaretler ve sayfadaki;

·         Sefer,

·         Gemi ve belge,

·         Donatan,

·         Personel ve yolcu (Yatçı)

·         Demirbaş eşya

·         Sağlık,

İle ilgili beyan kısımlarını doldurur. İlgili beyanlar yazıldıktan sonra sırası ile yatın ülke girişi ile ilgili;

·         Sahil Sağlık Denetleme merkezi,

·         Pasaport Polisi,

·         Gümrük muhafaza giderek giriş işlemlerini yaptırır.

Bu kurumlar yat limanı içerisinde bir yerde toplu olarak bulundurulur[12]. Gerekirse ilgili kurum görevlilerini alarak yata getirir ve onlara yapacakları kontrollere eşlik eder.

Giriş işlemlerini tamamlayan yatlar ve yatçılar Türkiye`ye giriş yapmış olurlar. Ancak olağanüstü haller, zorunlu sebepler veya “Denizde Can ve Mal Koruma Hakkındaki Kanun”da öngörülen yükümlülükler nedeniyle gerekebilecek zorunlu çıkış ve girişlerde beyan sonradan yapılabilir[13].

3.1.            Sağlık İşlemleri

Türk veya yabancı bayraklı, özel veya ticari her yat, geldiği ilk Türk limanında sağlık sorgusu işlemine tabi olur ve ülkemize giriş izni  alır.[14] Sağlık sorunu olmayan yatın kaptanı yat kayıt belgesini doldurduktan sonra ilk olarak Sahil Sağlık Denetleme merkezine gider. Teknesinde sağlık sorununun olmadığını sözlü olarak beyan ederek bu belge üzerinde doldurduğu sağlık beyan kısmını onaylatır.[15] Gerekli görülürse görevli doktor ile birlikte tekneye giderek, kontrollerin yapılmasında ona eşlik eder. Bu işlemlerin amacı, gemiler aracılığı ile bulaşıcı hastalıkların ülkeler arasında taşınmasının engellenmesidir.

3.2.            Pasaport Polis İşlemleri

Yurt dışından gelen yatın kaptanı, doldurduğu Yat Kayıt Belgesi ve yattaki kişilerin pasaportları ile birlikte (sağlık işlemlerini bitirdikten sonra) pasaport polisine gider, bildirimini yapar. Pasaport polisi yat ile gelen kişilerin pasaportlarını kontrol eder ve ülkeye giriş mühürlerini vurur. Polis bu işlem için gerekirse tekneye giderek veya bu kişileri büroya davet ederek onların kontrollerini öyle yapabilir.  Bu işlem bittikten sonra yat kayıt belgesinin ilgili kısmını mühürleyerek imzalar. Bu işlemlerin amacı kontrolsüz olarak kişilerin ülkelere giriş ve çıkışlarının engellenmesidir.

3.3.            Gümrük Muhafaza İşlemleri

Pasaport polisinden sonra “Gümrük muhafaza”ya gidilir. Teknede, tekneye veya kişilere ait ülkeye girişi yasak veya gümrüğe tabi eşya veya malzeme olup olmadığı beyan edilir ve “Yat Kayıt Belgesi”ndeki demirbaş listesi onaylatılır. Eğer demirbaş listesi uzunsa, teknede ülkeye girişi yasak, ticari veya ticari olarak değerlendirilecek eşya veya malzeme varsa, bunlar ayrı bir liste yapılarak beyan edilir, Gümrük muhafazaya onaylatılır ve gemide en az 3 nüsha kalacak şekilde dağıtımı yapılır. Eğer Türk bayraklı yatlar ile ülkeye getirilen girişi yasak ve tekrar geri götürülecek eşya varsa bunlar, gümrük deposunda emanete alınır, tekrar yurt dışına çıkışta geri götürülür. Yurt dışından gelen yabancı yatlar Gümrük Muhafaza tarafından normal hallerde kontrol ve aramaya tabi tutulmaz. Ancak bir ihbar olursa aranırlar ve bulunan kaçak eşya, Türk yatlarda olduğu gibi, gümrük depolarında emanete alınarak, yurt dışına çıkışta iade edilirler. Gümrük muhafazaya onaylatılan Yat Kayıt Belgesindeki demirbaş listesinde veya ek verilen listelerde sonradan değişim olursa, bunlarda Gümrük Muhafazaya bildirilir. Yatların ülke içindeki onarım ve bakımlarından sonra çıkan hurdalar, Gümrük İdaresine bırakılır. Yabancı yatlardan gümrük işlemi yapılmamış eşya veya malzeme almak, hem satan hem de alan açısından kaçağa girer. Bu işlemlerin amacı; gümrüklü veya gümrüksüz olarak ülke girişine veya çıkışına müsaade edilmeyen eşya ve malzemenin kişi beraberinde geçişinin engellenmesidir.

Bunların dışındaki kamu idarelerine ait giriş ve çıkış kayıt ve işlemleri gerekirse bunların tamamı yat kayıt belgesine dayanılarak yat kayıt kütük defterinde toplanır[16].

Türk Limanlarına Yat Kayıt Belgesini alarak giriş işlemlerini tamamlayan yatlar ve yatçılar Türkiye'ye giriş yapmış olurlar[17]. Yabancı limanlara seyir yapan veya yabancı limanlardan gelerek Türkiye'ye giren bütün yatların yat kayıt belgelerinde sıhhi muamele, gümrük ve pasaport işlemleri de aranır.

3.4.            Uygulama

Yurda giriş yapmak için;

·         Yurt dışından gelen yat, hudut kapısının bulunduğu limana bağlar,

·         “Q” sancağını çeker,

·         Kaptan karaya çıkarak bir yat kayıt belgesi temin eder.

·         Kayıt belgesinin Y1 sayfası doldurulur.

·         Sahil sağlık denetleme merkezine gidilir ve beyanda bulunularak belge onaylatılır.

·         Pasaport polisine gidilerek beyanda bulunulur ve belge onaylatılır,

·         Pasaportlara giriş mühürleri vurdurulur,

·         Gümrük muhafazaya gidilerek beyanda bulunulur ve belge onaylatılır,

Uygulamada dikkat edilecek hususlar;

·         Gemide bulaşıcı hastalık şüphesi veya ölüm varsa gemiden çıkılmaz ve “Health Clearance” talep edilir.

·         Ülkeye girişi yasak eşyalar varsa çıkışta geriş almak üzere gümrük deposuna emanete bırakılır.

4.  DÂHİLİ SEFERE ÇIKMAK

4.1.            Liman işlemleri

Limandan çıkış yaparak Türk karasularında dolaşacak; ticari yatlar ile belgesini kaybeden veya belgesinin süresi dolan özel yatlar, yeni bir yat kayıt belgesi alarak Y1 sayfasındaki beyan kısımlarını doldurmak zorundadır. Önce belgenin Y1 sayfasındaki “Belgenin düzenlenme nedeni” kısmındaki “Dâhili sefer” kutusunu işaretler ve sayfadaki diğer beyan kısımlarını doldurur. Sonra liman başkanlığına giderek belge harcını öder ve sefer onayını alır. Dâhili sefere çıkacak tekneler pasaport polisi ve gümrük muhafaza onaylarını yaptırmak zorunda değildir[18].

Yat kayıt belgesinin verilmesi sırasında alınan harç; beyan edilen güzergâh ve uğranılacak limanlar dikkate alınarak belirlenir. Bu ödeme, yurt dışına çıkış yapılmadığı takdirde, belgenin geçerli olduğu sürece uğranılacak diğer limanlarda da geçerli olup tekrar ödeme yapılmaz [19].

Yat kayıt belgesinin geçerliği iptalini gerektiren bir durum veya yurt dışına çıkış olmadığı sürece ticari yatlar için 1 sefer, yerli veya yabancı özel yatlar için 1 yıldır [20]. Bu süre zarfınca yatçılar herhangi bir işlem yaptırmaksızın bildirilen güzergâh içerisinde dolaşabilirler.[21] Sefer sonunda belgenin yatta kalan nüshası limana teslim edilir[22].

Yat kayıt belgesinin süresi dolmadan yatta kaptan, mürettebat, yatçı ve güzergâh değişikliği olursa belgenin “Değişiklik” sayfası doldurulur, liman başkanlığına onaylatılarak belgenin geçerliliği devam ettirilir. Sefer sona ermeden ikinci bir mürettebat, yatçı ve güzergâh değişikliği olursa belge yenilenir.

4.2.            Sağlık İşlemleri

Yat kayıt belgesinin her yenilenişinde kaptan Sahil Sağlık Denetleme merkezine giderek sağlık vizesini yaptırır ve yat kayıt belgesini onaylattırır.[23]  

Sağlık vizesi; gemilerin limandan ayrılmadan önce Sahil Sağlık Denetleme merkezinde sağlık resmini ödenerek çıkış iznini alma işlemidir. Tüm ticari yatlar ile 50 nrt’un üzerindeki özel yatlar sağlık vizesi yaptırmak zorundadır. Özel yatlar yurt dışına çıkmadığı ve yat kayıt belgeleri iptal olmadığı sürece yaptırılan ilk sağlık vizeleri yat kayıt belgeleri kullanıldığı sürece geçerlidir[24].

Sağlık resminin miktarı sefer durumuna ve yatın özel veya ticari olmasına göre belirlenir. Özel yatlardan sağlık resmi, indirimli olarak alınır.

Sağlık resmi özel yatlardan sadece makbuz karşılığı alınır. Ancak ticari yatlarda makbuz haricinde vizeleri, yatın “Gemi Sağlık Cüzdanı”na işlenir. Bu cüzdan Türk limanları arasında liman sefer bölge sınırlarını aşarak çalışan 250nrt’a kadar olan Türk bayraklı tüm ticari yatların almak zorunda oldukları bir cüzdandır. Alması gerekirken cüzdan almayan gemilerin çalışması engellenir. Cüzdan yıllık olarak yenilenir ve süresi sonunda yenilenmeyen cüzdan için gecikme zammı uygulanır.

4.3.            Yatların Gezi Alanları

Yatlar, askeri ve güvenlik amaçlı olarak sivil teknelerin girişine kapalı olan bölgeler haricinde, Yat Kayıt Belgelerinde beyan edilen güzergâhta seyir yapabilir, bekleme veya demirleme yapabilir, gümrük idaresi bulunmayan yerlere yanaşabilir[25]. Ancak bu yatlarda izinsiz ülke karasuları içinde aletli dalış yaptırılamaz, tarihi eserler yurt dışına çıkartılamaz. Aksine davranışlarda ilgili kişiler ile Yat kaptanlarına ağır müeyyideler uygulanır.

4.4.            Yatların Seferde Kontrolü

Yatlar sefer sırasında sahil güvenlik botları tarafından kontrol edilebilir. Bu kontrollerde yatların aşağıdaki belgelerine bakılır;

·         Liman sınırlarını aşan sefer yapan yatların, Yat kayıt belgesi,

·         Türk bayraklı tüm yatların, Denize elverişlilik belgesi,

·         24 m ve üstü tüm yatların, Uluslararası tonaj belgesi,

·         18 grt üstü veya tüm ticari yatların, gemi tasdiknamesi,

·         Telsiz bulunduran tüm deniz araçlarının, Telsiz istasyon ruhsatnamesi

4.5.            Belgenin İptali

Geçerli bir yat kayıt belgesi aşağıdaki durumlarda iptal olur. Bu durumda belgenin Y2 sayfası doldurulur ve belge liman başkanlığına teslim edilir.

·         Yatın satılması,

·         Yabancı bayraklı yatın kışlamaya bırakılması,

·         Türk bayraklı Ticari yatlarda seferin sona ermesi,

·         Özel yatlarda 1 yıllık geçerlik süresinin sona ermesi,

·         Yatın denize elverişliliğinin sona ermesi.

Yabancı yatlar, en az 2 yılda bir sahipleri tarafından kullanılmak kaydı ile hiçbir izne gerek olmaksızın, Türkiye’de yat limanı veya çekek yerlerine en fazla 5 yıl süre ile bırakılabilir[26]. Türkiye`de kışlayan yatların, Yat Kayıt Belgelerine ilişkin işlemleri kışlama mahallerinde yapılır[27].

4.6.            Uygulama

Dâhili sefer yapmak için;

·         Yatın sağlık vizesi yaptırılır.

·         Yat kayıt belgesi alınır.

·         Yat kayıt belgesinin Y1 sayfasındaki sefer nedeninde “Dâhili sefer” işaretlenir.

·         Yat kayıt belgesinin Y2 sayfası doldurulur.

·         Liman başkanlığına çıkış harcı ödenir.

·         Liman başkanlığına belge onaylatılır.

·         Kaptan, mürettebat, yatçı ve güzergâh değişikliği olursa belgenin “Değişiklik” sayfası doldurulur ve liman başkanlığına onaylatılır.

·         Uygulamada dikkat edilecek hususlar;

·         Özel yatlar yurt dışına çıkmadığı ve yat kayıt belgeleri iptal olmadığı sürece yaptırılan ilk sağlık vizeleri yat kayıt belgeleri kullanıldığı sürece geçerlidir.

·         Dâhili sefere çıkacak tekneler pasaport polisi ve gümrük muhafaza onaylarını yaptırmak zorunda değildir.

5.  YURT DIŞINA ÇIKIŞI YAPMAK

Yurt dışına çıkacak olan bir yatın kaptanı, geçerli yat kayıt belgesinin Y2 sayfasını doldurarak resmi işlemlerini yaptırır.

5.1.            Sağlık İşlemleri

Kaptanın çıkış öncesi teknenin sağlık vizesini yaptırmasına gerek yoktur.[28] Ancak mevcut yat kayıt belgesi dahili sefer için yapıldıysa yurt dışından geliş harcı ile yurt içi harçları farklı olduğundan devlet adına bir alacak oluşur. Bu neden ile aradaki fark takip eden ülke giriş vize işleminde alınır.

5.2.            Pasaport Polis İşlemleri

Kaptan sağlık vizesinden sonra yattaki kişilerin pasaportları ile birlikte pasaport polisine gider ve pasaportlara ülkeden çıkış mühürlerini vurdurur. Polis, gerekirse tekneye giderek veya bu kişileri büroya davet ederek onları kontrol etmek isteyebilir.

Ayrıca yat kayıt belgesine bir işlem yapılmaz.

5.3.            Gümrük Muhafaza İşlemleri

Pasaport işlemlerinden sonra kaptan gümrük muhafazaya giderek çıkış beyanını yapar. Yat Kayıt Belgesindeki demirbaş listesinde veya ek verilen listelerde, Türkiye karasularında bir değişim olmuşsa bunlar bildirilir. Yatların ülke içindeki onarım ve bakımlarından sonra çıkan hurdalar, Gümrük idaresine bırakılır. Çıkışta geri götürmek üzere, ülkeye girişte gümrük deposunda emanete bırakılmış eşya varsa onlar geri alınır.

Bazen yasak olmasına rağmen yabancı yatlar demirbaşlarını veya diğer eşyalarını limanlarda satarlar. Bu işlem kanunlara aykırıdır. Bir bakıma kaçakçılık anlamındadır ve bunları satın alanlarda suça ortak olmuş olurlar.

5.4.            Liman İşlemleri

Gümrük Muhafaza işlemlerinden sonra liman başkanlığına gidilerek yurt dışı çıkış harcı yatırılır ve yat kayıt belgesi onaylattırır. Liman başkanlığınca onaylanan belge yatta kalır ve yatın yola elverişlilik belgesi olarak kullanılır.

5.5.            Uygulama

Yurt dışına çıkış yapmak için;

·         Yatın sağlık vizesi yaptırılır.

·         Yat kayıt belgesi İptal olan Yatlar yeni bir kayıt belgesi alır.

·         Yat kayıt belgesinin Y2 sayfası doldurulur.

·         Pasaport polisine gidilerek beyanda bulunulur ve belge onaylatılır,

·         Pasaportlara giriş mühürleri vurdurulur,

·         Gümrük muhafazaya gidilerek beyanda bulunulur ve belge onaylatılır,

·         Liman başkanlığına gidilerek çıkış harcı ödenir ve belge onaylatılır.

6.  YOLCUDAN TAŞIMA ÜCRETİNİ TAHSİL ETMEK

Yolcu, gemiadamı dışında kalan deniz yolculuğu için biletli veya biletsiz gemideki tüm diğer kişilerdir. Ücretli Yolcu taşıma ancak bu işe tahsis edilmiş gemiler ile yapılabilir. Özel yatlar ile ücreti mukabili yolcu taşıma, gezdirme v.s. işlemler yapılmaz.

Yolcu taşıma ücretinin tahsili esas olarak seyahat acentelerinin bilet karşılığı satış noktalarından olur. Ancak bir seyahat acentesine bağlı çalışmayan ve bilet satışının doğrudan gemiden yapıldığı yerlerde bunu sorumluluğu gemi kaptanındadır. Kaptan taşıma için bilet karşılığı yolcudan ücret alır ve bunu gemi işletmesine belirlenen yöntemler ile iletir. Bilet kesilmesinde acente veya kaptan belirli hukuki usuller doğrultusunda hareket ederler.

6.1.            Yolcu Taşıma Akdi ve Ücret

Yolcu taşıma akdi; bir kişinin ücret karşılığı bir yerden bir yere götürülmesi ile ilgili olarak götürülecek kişi yani yolcu ile taşıyan veya temsilcisi arasında yapılan anlaşmadır. Yolcu bileti bu akdin belgesidir. Bilet üzerine isim yazılmadıysa bu akdin tarafları, taşıyan ile bu bilete sahip kişidir. Eğer, bilet üzerinde isim yazıldıysa taraflar, taşıyan ile sadece bilet üzerinde ismi yazılı kişidir. Bu neden ile üzerinde isim yazılı bileti, sadece ismi yazılı olan kişi kullanabilir, bu hakkını devredemez.

Ücret; yolcunun bagajının taşınmasını da içerir ve bagaj için ayrı ücret talep edilmez. Gemi görevlileri tarafından teslim alınan ve depolanan bagajın kaybolması veya zarar görmesi halinde, gemi işletmesi makul değerler çerçevesinde bunu tazmin etmeye mecburdur. Ancak kaybolan veya zarar gören değerli eşyanın tazmini için, teslim sırasında bunun belirtilmiş olması gerekir. Kaptan ölen yolcunun eşyasını da yakınları veya teslimle görevli kişiler tarafından teslim alınıncaya kadar korumakla sorumludur.

Eğer yolcu gemiye binmiş ama bilet ücretini ödememişse kaptan veya gemi işletmesi, ödenmeyen bilet ücreti için yolcunun gemiye teslim edilmiş ve depolanmış eşyasını rehin alabilir.

Kaptanın yolcu üzerindeki yetkisi sadece bilet ücretinin tahsili ile sınırlı değildir. Kaptan aynı zamanda geminin disiplin amiri olduğundan yolcu üzerinde de düzeni sağlamaya yönelik kanundan gelen yetkileri bulunmaktadır.

6.2.            Taşıma Akdinin Hükümden Düşmesi, Ücret İadesi

Deniz taşımacılığında, akit yapıldıktan yani bilet satıldıktan sonra aşağıdaki gibi olağan üstü ve beklenmeyen hallerde, taşıma anlaşması hükümden düşer.

·         Savaş nedeniyle el konulma tehlikesinin ortaya çıkması, Kamu alacağından dolayı sefere çıkmasının engellenmesi,

·         Batması,

·         Tutuklanması,

·         Tamir kabul edilmeyecek derecede hasarlanması,

·         Satılması,

·         Korsanlar tarafından ele geçirilmesi,

·         Düşman gemisi olarak el konulması,

Aşağıdaki durumlarda, ücreti alınan yolcu taşıma akdinde para iadesi, yolculuğun yapılamayan kısmı kadar olur.

·         Ücret alındıktan sonra fakat yolculuk başlamadan hükümden düşer  de yola çıkılmazsa,

·         Yolcu akdin hükümden düşme şartları varken yolculuğa çıkar ve sonradan vazgeçerse,

·         Hükümden düşme yolculuk başladıktan sonra gerçekleşir de yolculuk tamamlanamazsa,

Yolcu, bu gibi durumlardan dolayı, gemi işletmesinden tazminat isteyemez.

6.3.            Yolcunu Yolculuktan Vazgeçilmesi ve Ücret İadesi

Yolcunun yolculuktan vazgeçmesi halinde, aşağıdaki durumda ücret iadesi yapılmaz, bilet parası alınmamışsa da, yolcu bu parayı ödemekle mesuldür.

·         Yolcu, bilet üzerinde belirtilen hareket saatinde gemide olmamış ve gemi hareket etmişse

·         Gemi hareket ettikten sonra yolculuğa çıkmayacağını bildirmişse,

Aşağıdaki durumlarda, yolcunun, yolculuktan vazgeçmesi ve ücrette iade istemesi halinde ödediği bilet parasının yarısı kendisine geri ödenir, ücreti alınmadıysa da, yolcu ücretin yarısını ödemekle sorumludur. Yolculuk başlamadan önce yolcu,

·         Yolculuktan vazgeçtiğini bildirirse,

·         Hastalanırsa,

·         Ölürse,

·         Şahsına yönelik bir diğer umulmayan bir durum ortaya çıkarsa,

6.4.            Arıza Nedeni İle Yolculukta Gecikme

Eğer yolculuk sırasında gemide bir arıza olur ve tamiri gerekirse, yolcu bunu gerekçe göstererek parasını geri isteyemez. Ancak, gemi yolculuk tekrar başlayıncaya kadar, yolcuya ücretsiz yatacak yer vermeye ve bilet ücreti yemeği de içeriyorsa, yemek vermeye mecburdur. Fakat gemi işletmesi, yolcuya yaptığı taşıma anlaşmasının içerdiği şartlarda veya daha iyisi ile onu götürecek bir başka gemi bulursa ve yolcu bunu kabul etmezse, yolcuya ücretsiz olarak yatacak yer ve yemek verme zorunluluğu kalmaz.

6.5.            Uygulama

Yolcudan taşıma ücretini tahsil etmek için;

·         Gemiye giriş yapan yolcunun bileti kontrol edilir.

·         Bileti olmayan yolcuya bilet kesilerek ücreti tahsil edilir.

·         Yolcu yolculuk akdini yapılmış ama ücretini ödenmemişse ve gemi hareket etmişse ödemeyen ücrete mukabil yolcunun gemiye teslim edilmiş ve depolanmış eşyası rehnedilir.

·         Yolculuk sırasında çıkan bir arıza nedeni ile olan gecikmede ücretin karşılığı olan hizmetler karşılıksız olarak kendisine verilir.

·         Arızanın uzaması halinde yolculuğun devamı için yolcuyla yapılan taşıma anlaşmasının içerdiği veya daha iyi şartlarda yeni gemi bulunur.

·         Yolcunun yapılamayan yolculuk için para iade talebinde yolculuğun yapılamama neden ve zamanına göre talebe cevap verilir.

Uygulamada dikkat edilecek durumlar;

·         Yolcu bilet parasını ödemesine rağmen yolculuk başlamadan yolculuktan vazgeçtiğini bildirir veya zorunlu bir neden ile yolculuğa katılamazsa bilet parasının yarısı iade edilir.

·         Yolculuk başlamadan yolculuk akdi hükümden düşer ve yolcu yola çıkmazsa bilet parasının tamamı yolcuya iade edilir.

·         Yolcu akdin hükümden düşme şartları varken yolculuğa çıkar ve sonradan vazgeçerse veya hükümden düşme yolculuk başladıktan sonra gerçekleşir de yolculuk tamamlanamazsa, yolcuya bilet parası gerçekleşmeyen yolculuk oranında iade edilir.

·         Yolculuk akdi gerçekleşmiş olmasına rağmen ücretini ödememiş olan yolcu bildirilen hareket zamanda gemide olamamışsa veya hareket zamanından sonra yolculuktan vazgeçtiğini bildirirse ücreti kendisinden alınır.

·         Arıza nedeni ile yapılamayan yolculukta, yolcuya yapılan taşıma anlaşmasının içerdiği veya daha iyisi şartlarda bir başka gemi bulursa ve yolcu bunu kabul etmezse, yolcuya ücretsiz olarak yatacak yer ve yemek verme zorunluluğu kalmaz.

7.  SİGORTA TAZMİNATI TALEP ETMEK

Yat işletmelerince mürettebatlı veya mürettebatsız kiralanan yatların ve bu yatların 3.şahıs mali mesuliyetlerinin [29] sigortalanması zorunludur[30].

7.1.            Yat Sigortaları

Sigorta ile ilgili genel hususlar yukarıda anlatılmış olup, bunlar ulusal kurallar ile düzenlenmiştir. Sigorta şirketleri bu genel hususların dışına çıkmaksızın, farklı isimler altında, farklı teminatları kapsayan kendi sigorta poliçelerini oluştururlar. Aşağıda genel olarak yatlara yapılan sigortalar anlatılmıştır.

·         Sigortanın konusu;

Yat sigortasının konusu ticari veya özel amaçlı olarak kullanılan yat, kotra ve her türlü gezinti tekneleridir. Bu sigorta ile tekneye ait aşağıdaki unsurlar doğrudan güvence altına alınır.

o   Teknenin esas unsurları,

o   Teferruatı,

Aşağıda belirtilen unsurlar normal durumda teminat altında değildir. Ancak poliçede belirtilerek ek teminat ile güvence altına alınabilirler,

o   Yakıt, Kumanya, malzeme,

o   Bağlama ve demirleme donanımı,

Aşağıdaki unsurlar yat sigorta poliçesinde güvence altında değildir.

o   Teknenin adını taşımayan botları,

o   Denize düşen veya düşürülen dıştan takma motorlar,

o   Fırtına nedeni ile hasarlanan yelken ve brandalar,

o   Kişisel eşyalar,

o   Balıkçılık takımları,

o   Kaplamalar ve bunların tamiri,

o   Dizayn ve yapım hatasını düzeltmek için yapılacak masraf ve harcamalar,

·         Sigortanın geçerli olduğu yerler,

Tekne aşağıdaki yerlerde seyir yapar veya bulunurken ve alınır veya indirilirken oluşabilecek kayıpları sigorta kapsamı içerisindedir.

o   Deniz ve seyir yapılabilir, göl, nehir gibi iç sularda,

o   Limanda veya Çekek yerinde,

o   Depoda,

o   Havuz, kızak, gridiron, duba veya çekek üzerinde,

o   Sert veya yumuşak kara zemininde,

Ancak, tekne amacının dışında çalışırken, seyir yapılması veya bulunulması güvensiz olan yerlerde seyir yapar veya bulunurken oluşan hasarlar bu teminatın dışındadır.

·         Yat sigortalarına verilen teminatlar;

Yat sigortalarında genel uygulama olarak iki değişik teminat verilmektedir.

o   Dar teminat;

Dar teminat ile aşağıdaki riskler teminat altına alınır.

·         Teknenin tamamen batması, kaybolması,

·         Teknenin yangın, infilak sonucu gerçek ve hükmi tam ziya olması,

o   Geniş teminat;

Bu, Londra sigortacılar enstitüsü tarafından 1985 yılında belirlenen ve “Institute Yacht Clauses”  olarak bilinen kurallara uygun verilen teminattır. Geniş teminat ile aşağıdaki riskler teminat altına alınır.

·         Hava ve deniz şartları,

Fırtına, büyük dalga gibi ağır deniz ve hava şartları.

·         Deprem, volkanik intifa, yıldırım

Deprem, yanardağ patlaması gibi nedenler ile oluşan dalgalar v.s., yıldırım düşmesi.

·         Yangın ve infilak,

Gemide ve bulunulan yerlerde çıkan yangın ve infilaklar.

·         Teknik kusur ve sonuçları,

Gemi kazanının patlaması, şaftının kırılması, makine ve teknedeki gizli kusurlardan kaynaklanan olaylar. Hasarın karşılanmasına bir örnek olarak; kazan patladı, çevresinde hasar var. Sigorta çevredeki hasarı karşılar, kazanı karşılamaz. Çünkü kazan riskin kendisidir, sigorta riskin gerçekleşmesinden zarar gören sigorta konusunu karşılar.

·         Baratarya,

Kaptanın ve diğer gemi adamlarının bilerek ve hile ile sigortaya konu unsurlar aleyhine giriştikleri her türlü güvenlik kırıcı hareketlerdir. Barataryada kasıt bulunması şarttır. Gemi sahibi baratarya yapamaz.

·         Korsanlık,

·         Dışardan gelenlerin şiddet kullanarak yaptıkları hırsızlık, denize atma,

·         Kaptan, zabıtan, mürettebat ve kılavuz kaptanın kusurları

o   Ek teminat,

Bir kazada donatan teknenin fiziki varlığı dışında başka menfaatlerden de yoksun kalacak veya bu kazaya bağlı ek sorumlulukları da yüklenecektir. Bunlar, sigortaya ek teminatlar ile sigorta kapsamı içine sokulabilir. Ek teminat ile aşağıdaki riskler teminat altına alınabilir,

·         Kurtarma ve yardım masrafları

Poliçe kapsamında olan bir tehlike karşısında sigorta konusunu kurtarmak için üçüncü kişilere yapılan ödeme ve masraflar.

·         Dava ve say masrafları

Poliçe kapsamında olan bir hasarı önlemek ya da azaltmak amacıyla sigortalı veya adamları tarafından ve sadece sigorta konusu için yapılan makul dava ve hizmet masrafları.

·         3.şahıs mali mesuliyeti

Bir gemi, bir başka menfaate verdiği zarardan sorumludur. Örnek ile; bir başka gemiye çarpması halinde bu gemi sahibine, kiracısına, taşıdığı yükün sahibine, ve diğer menfaat sahiplerine karşı, uğradıkları zarardan sorumlu olur.

·         Kira kayıpları

Teknesine kiraya veren tekne sahibinin kaza sonrası onarım süresince oluşacak kira kaybı.

·         Gelir kayıpları

İşletenin teknenin kaza sonrası onarım süresinde kaybettikleri gelir kaybı.

·         Sigorta fiyatı,

Sigorta şirketleri teknelere yapılacak sigortalarda uygulanacak fiyatı, aşağıdaki unsurları göz önünde tutarak, kendisine göre belirlerler. Çok genel olarak yat sigortalarında sigorta fiyatı %0,1’dir. Fiyatı etkileyen unsurlar;

o   Teknenin adı, (önceki sigorta ve hasar değerlendirmesi için)

o   Cinsi,

o   Teknik özellikleri,

o   Bedeli,

o   Çalışma alanı,

o   İstenen teminatlar,

o   Son 4 yıllık hasar/prim durumu,

o   Mevcut olan sigorta koşulları,

·         Diğer hususlar,

o   Donatanın deneyimi ve diğer gemileri

o   Gemi personelinin eğitimi ve deneyimi

o   Donatanın kısa ve orta vadeli planları

·         Poliçe ücreti

Bir tekne sigorta poliçesinin ücreti hesaplanırken, sigortaya uygulanan fiyat sigorta bedeli ile çarpılıp, indirim ve sür primler ilave edilir, özel şart uygulaması yapılır, vergi ilave edilir ve sonunda ücret ortaya çıkar.

·         Sigorta değeri

Teknenin, riziko gerçekleşmeden bir an önceki piyasa değeridir. Aksi kararlaştırılmadıkça, yakıt, kumanya ve levazım, gemi adamlarının ücretleri, sigorta ücreti bu değere dâhil değildir.

·         Sigorta bedeli

Teknenin, sigorta ettirildiği değeridir. Bu miktar sigorta değeri ile eşit olmalıdır. Bu rakamın belirlenmesinde sigortalının beyanından öte uzman (ekspertiz) raporları da önem kazanır.

·         Tenzili muafiyet

Yat sigortalarında genel olarak tenzili muafiyet %1 dir.

·         Sigorta süresi

Sigorta, aksi belirtilmedikçe, poliçede belirtilen tarihte öğleyin saat 12:00’ da başlayıp, bittiği gün saat 12:00’da biter. Tekne sigortaları genel şartlarında yazılı olan önemli bir madde bulunmaktadır. Bu da sigortanın başladığı ve bittiği saate referans olarak geminin bulunduğu UTC alınmıştır. Bu durum çok önemli olup bazen avantaj bazen dezavantaj oluşturabilir.

7.2.            Uygulama

Sigorta tazminatı talep etmek için;

·         Sigorta teminatı altına alınması istenen yat üzerindeki riskler tespit edilir.

·         Yatın sigorta bedeli tespit edilir.

·         Güvenilir sigorta şirketlerine yatın istenen bilgisi, teminat altına alınması istenen riskler ile sigorta bedeli bildirilerek fiyat çalışması istenir.

·         Sigorta şirketlerince yapılan çalışma mukayeseli olarak incelenir ve uygun olan şirkete sigorta yapılması talimatı verilir.

·         Poliçe priminin peşinat ve taksitlerinin zamanında ödenmesi sağlanır.

·         Yat sigortalı değilmişçesine korunur.

·         Rizikonun gerçekleşmesi halinde hasarın büyümemesi için gereken tedbirler alınır.

·         Gerçekleşen risk ve gerçekleşme sırasında yatın durumu ile ilgili belge ve deliller toplanır.

·         Sigorta şirketine hasar bildiriminde bulunularak tazminat talebinde bulunulur.

·         Sigorta eksperlerinin gerekli incelemelerini yapabilmeleri için gereken imkan sağlanır.

·         Sigorta şirketince haksız olarak ödeme yapılmaması veya yetersiz ödeme tahakkuk ettirilmesi halinde poliçede belirtilmiş yerdeki ticaret mahkemesine tazminat davası açılır.

Uygulamada dikkat edilecek hususlar;

·         Sigorta yapılmasında işletmenin onayı alınmalıdır.

·         Sigorta şirketinin gemiyi incelemek üzere gönderdiği uzmana (eksper) yardımcı olunur.

---

[1] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.29

[2] Yolcu Motoru: Tam boyları kırk iki metreden az olan ve liman sefer bölgesi içinde veya merkez iskelesinden yirmi beş milden uzaklaşmadan günübirlik yolcu taşıyan  ticaret gemisidir.€

[3] Eskiden amatör denizcilikten de belirli şartları yerine getirmek kaydı ile yat kaptanlığı sınavına girilebiliyordu. Ancak bu durum değişiklik olmadan hak edenlerin hakları saklı kalmak kaydı ile 2007 yılbaşından itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.

[4] Gemiadamları yönetmeliği md.58,

[5] Liman Seferi: Sınırları belirli limanlar içinde yapılan sefer (GA yönetmeliği md 4)€

[6] Yat turizm yönetmeliği md.26

[7] Yat Turizm Yönetmeliği Md.40

[8] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.36

[9] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.43, yatlarda sağlık yönergesi md.9

[10] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.4/f

[11] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.38

[12] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.36

[13] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.42

[14] Yatlarda Sağlık Yönergesi md.4

[15] Yatlarda Sağlık Yönergesi md.5

[16] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.38

[17] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.39

[18] Yat Turizm Yönetmeliği Md.40

[19] Yat Turizm Yönetmeliği Md.37

[20] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.40, yatlarda sağlık yönergesi md.5

[21] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.38, yatlarda sağlık yönergesi md.6

[22] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.40

[23] Yatlarda Sağlık Yönergesi md.5

[24] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.43, yatlarda sağlık yönergesi md.7

[25] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.44

[26] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.46

[27] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.38

[28] Yatlarda sağlık yönergesi md.10

[29] 3.Şahıs Mali Mesuliyeti: Bir aracın kullanımı sırasında bir başkasına vereceği maddi zararın hesabını verme

[30] Yat Turizmi Yönetmeliği Md.32